Terugblik parlementaire enquete

Vrijdag 24 februari presenteerde de parlementaire-enquêtecommissie haar rapport over de aardgaswinning in Groningen. De hoofdconclusie, in het rapport uiteengezet in tien sub-conclusies, luidt: ‘De belangen van de Groningers zijn structureel genegeerd bij de aardgaswinning in Groningen. Dit heeft voor hen rampzalige gevolgen.’  Iedereen die het nieuws over dit onderwerp volgde, wist dit al. Toch was het een betekenisvolle gebeurtenis dat dit in het openbaar uitgesproken werd, omdat wat iedereen al wist, en in elk geval alle Groningers, nu gestaafd is met talloze pijnlijke feiten. Het is ‘bewezen’. En omdat deze conclusie getrokken is door een brede afvaardiging van de Tweede Kamer. Waarmee het in feite een erkenning is van wat Groningen is aangedaan door het Nederlandse volk. Aan de reacties na afloop viel te merken dat het indruk maakte, ook op de Groningers.

Tegelijkertijd waren er ook sceptische geluiden. Want wat gaat dit alles in de praktijk betekenen? Het rapport bevat elf aanbevelingen, waarvan de eerste luidt: maak de schadeafhandeling voor bewoners milder, makkelijker en menselijker. Dit is bepaald geen nieuw advies. Het is al heel vaak gezegd. De vraag is, hoe dan. En waarom zou dit nu wél gaan lukken. Het is misschien begrijpelijk dat de enquête-commissie mbt de toekomst niet concreet wil worden, dat is haar taak niet. Maar het is ook duidelijk dat niemand zit te wachten op nog meer mooie woorden. Susan Top, voormalig woordvoerder van het Gasberaad, stelde dat alle schades in de kern van het bevingsgebied voortaan volledig vergoed moeten worden, zonder gesteggel. Het is moeilijk te begrijpen waarom dat nog steeds niet gebeurt. Waarschijnlijk ligt daar een mentale blokkade van beleidsmakers en ambtenaren, die zich niet kunnen voorstellen dat er zonder verdere criteria, zonder uitgebreide toetsing zomaar geld gegeven wordt.

Míjn scepsis werd gevoed toen ik op de dag van de presentatie een artikel las over het Instituut voor Mijnbouw Schade. Bij een aantal rechtszaken over schadeclaims, waarbij de bewoners in het gelijk werden gesteld, was het IMS vervolgens toch in hoger beroep gegaan. Tot ontsteltenis en woede van de bewoners. Hoezo makkelijker en milder en menselijker.

Eén van de tien conclusies luidt dat geld steeds dominant is geweest bij de besluitvorming rond de gaswinning. Ook dat was al lang duidelijk. In onze voorstelling GAS riep één van de centrale personages vanaf een boortoren: ‘Het geld regeert! Altijd maar weer!’ In het rapport wordt duidelijk hoe dat er in concrete gevallen uitzag, bijvoorbeeld waar het ging over de winning van 2013 en 2014. Ik meende aardig wat te weten over deze specifieke jaren, maar ook mij vielen de schellen soms van de ogen.

Op zich is het niet verbazingwekkend dat geld een belangrijke rol speelt. Wat mij extra kwaad maakt is dat het altijd glashard is ontkend. Alsof we kinderen zijn die maar beter niet geconfronteerd kunnen worden met de realiteit. En ondertussen schermen met de veiligheid van de Groningers…

Een leuke bijkomstigheid van de enquête was dat op de avond van de 24-ste, en ook de dag erna, onze voorstelling Gas werd uitgezonden door NPO politiek. Voor het eerst kon ik nu naar de voorstelling kijken, want ik speelde destijds mee in een kleine rol en had de voorstelling alleen vanuit de coulissen kunnen zien. Ik mag het als deelnemer misschien niet zeggen, maar ik vond dat er prachtig werd gespeeld door onze acteurs en ik raakte vervuld van trots op wat we destijds hebben gemaakt. Omdat ik het gevoel had dat we de situatie in Groningen recht hebben gedaan.

door Tjeerd Bischoff