Wie Was
Jan Vos?Vos?
Aandacht voor het alledaagse
Jan Vos (ca. 1610-1667 ) was een tijdgenoot en collega van Joost van den Vondel. Hij schreef toneelstukken en gedichten, was glazenmaker van beroep en leverde in die functie alle ruiten voor het nieuwe stadhuis op de Dam. Tegelijkertijd speelde Jan Vos een belangrijke rol als regisseur van toneelstukken en als regent van de Amsterdamse schouwburg.
Maatschappelijke waarde
In zijn werk worden vaak oneerlijke praktijken gehekeld van kooplui, industriëlen, bakkers, kleermakers, glazenmakers en zijde-ververs. Ook makelaars, lommerdhouders, pachters, kassiers, notarissen en secretarissen, waarden, molenaars, dokters, barbiers, apothekers en boekhandelaars passeren de revue. Koningen en nobelen speelden geen rol in zijn drama’s. Behalve wanneer hij bij wijze van grap een prins kon opvoeren in de vorm van een berg gelatine.
Roep om verdraagzaamheid
Jan Vos was een pleitbezorger van godsdienstige verdraagzaamheid en fel tegen elke vorm van sektarisme. Hij had een goed gevoel voor wat het publiek wilde zien en men bewonderde zijn spectaculaire werk dat met veel kunst en vliegwerk gepaard ging. Maar ook met Emotie en Geweld: moord, verhanging, afgehakte ledematen het kon niet op in de stukken van Vos.
Frans-classicisme
Aan het einde van zijn leven valt ook het doek voor Vos’ toneelwerk. Uitgerekend in de eigen Amsterdamse kring van dichters en cultuurliefhebbers komt de wens naar voren de regels van het Frans-classicisme te omarmen. Het toneel moet van nu af aan een zekere deftigheid uitstralen en het publiek aanzetten tot deugdzaam gedrag. Alledaagse aangelegenheden hadden er geen plaats meer en actuele politieke of godsdienstige thema’s waren zaken voor in de raadszaal of kerk, niet voor op het toneel. Vos sterft in 1667, en zijn oeuvre korte tijd daarna.
