Talkshow de Toekomst bij voorstelling MANSHOLT
Rondom de voorstelling MANSHOLT bieden we onze bezoekers naast een reizende expositie en de mogelijkheid om voorafgaand aan de voorstelling een maaltijd te nuttigen ook een wekelijkse talkshow aan.
Talkshow de Toekomst
Bij de voorstelling houden we één keer per week een talkshow over de vraag hoe we als maatschappij een nieuwe koers kunnen varen. In een tijd waarin we muurvast lijken te zitten in oude gewoontes en ingesleten patronen, laten we mensen aan het woord die met creatieve oplossingen en onverwachte invalshoeken komen. Maar ook mensen die in de praktijk ervaren hoe lastig het is de bakens te verzetten. Boeren, bestuurders en wetenschappers.
Tal van interessante gasten spreken zich uit over de kringloop-economie, zoals minister van landbouw Carola Schouten (op 24 juli), hoogleraar natuur-inclusieve plattelandsontwikkeling Martijn van der Heide, kringloop-boerin Josien Boll, PvdA-coryfee Jan Pronk, trekvogeletholoog Theunis Piersma, rijksbouwmeester Floris Alkemade, boer/filosoof Jan Huijgen en ex-minister van Landbouw Cees Veerman.
De show wordt gepresenteerd door journalist Margriet Brandsma. Zanger Jan Veldman zorgt voor de muzikale omlijsting.
De talkshow is gratis te bezoeken, maar u dient wel van tevoren reserveren:
- zaterdag 24 juli – 18:30 uur te Haastrecht
- zaterdag 31 juli – 18:30 uur te Genderen
- zaterdag 7 augustus – 18:30 uur te Eelde
- zaterdag 14 augustus – 18:30 uur te Eelde
- zaterdag 21 augustus – 18:00 uur te Deventer
- zaterdag 28 augustus – 18:00 uur te Deventer
- zaterdag 4 september – 18:00 uur te Zaandam
- donderdag 9 september – 21:00 uur te Haarzuilens
Talkshow de Toekomst zaterdag 24 juli 2021, Haastrecht
Harm Evert Waalkens had ooit samen met een groep andere boeren één van de grootste melkveebedrijven van Nederland. Dit in navolging van de ideën van Mansholt. Later werd hij biologisch en nog weer later ging hij in navolging van Mansholt de politiek in waar hij voor de PvdA in de Tweede Kamer kwam en woordvoerder werd op het gebied van landbouw.
Wat is zijn kijk op agrarische sector van dit moment? Waar staan we? Wat is de stip aan de horizon waar we wat hem betreft naar toe moeten? En wat vindt hij van het gedrag van de consument?
Martijn van der Heide is bijzonder hoogleraar Natuurinclusieve Plattelandsontwikkeling bij de RUG. Eerder werd deze positie de Mansholt-leerstoel genoemd. De provincie en de universiteit willen met deze leerstoel helpen de landbouwsector te verduurzamen.
Van der Heide is opgeleid als landbouw- en milieu-econoom en hield zich voor het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit bezig met agro-economische vraagstukken.
Volgens hem is een goed inkomen voor de boeren cruciaal om de landbouw te verduurzamen. Waarom is dat zo? En hoe is dat te bewerkstelligen?
Aad Straathof was melkveehouder tot 2020, toen hij deze manier van bedrijfsvoering op moest geven. Sindsdien is hij met zijn boerderij een nieuwe koers gaan varen. Hij houdt Lakenvelders, voor het vlees, die goed passen in het polderlandschap en richt zich verder op educatie en recreatie, met een camping en bed- en breakfast-logies.
Voor LTO-Noord is hij themahouder Veenweiden, een lastig dossier waarbij twee nijpende problemen samen komen: de bodemdaling en de emissie van CO2.
Ziet hij mogelijkheden om samen met de boeren tot een oplossing te komen? En wat zijn vanuit het perspectief van de boeren de belangrijkste obstakels om hun bedrijven een duurzame koers te laten varen?
Talkshow de Toekomst zaterdag 31 juli 2021, Genderen
Wim de Vries is hoogleraar bij WUR op het gebied van de milieusysteemanalyse. Zijn leerstoel is “Integrale stikstofeffectanalyse” en hij kan glashelder uitleggen waar het stikstofprobleem door veroorzaakt wordt en hoe de afgelopen decennia stikstof zich in de bodem heeft kunnen ophopen.
Daarnaast heeft hij veel kennis over en inzicht in de problematiek die de club van Rome en Sicco Mansholt in de vorige eeuw aan de orde stelden.
Hoe staat het ervoor met de kringloop-economie en welke factoren zijn volgens hem doorslaggevend bij het al dan niet bereiken van een duurzame maatschappij?
Noortje Krol runt samen met haar vriend Nico Miedema de energie-neutrale boerderij de Waaistap waar zij 250 stuks melkvee hebben lopen. Hun boerderij is één van de door de provincie aangewezen inspiratiebedrijven waar andere boeren kunnen zien wat natuurinclusieve landbouw in de praktijk kan betekenen.
Wat zijn de uitdagingen om een dergelijke manier van boeren te kunnen realiseren? En wat zijn haar ervaringen met emissie-arme stalvloeren? Hoe kijkt zij naar de discussies over kringlooplandbouw?
Josien Boll en Jacco Wink willen ook een zo efficiënt mogelijke kringloop op hun bedrijf en met zo min mogelijk krachtvoer en kunst- en drijfmest een optimale productie halen. Bij het ontwerp van hun nieuwe stal was het uitgangspunt om zo weinig mogelijk mineralen verloren te laten gaan en om alle mineralen te hergebruiken op het bedrijf. Een uitgekiend systeem waarbij er nauwelijks stikstof verloren gaat en waarvoor ze de Agrofoodpluim van de provincie Noord-Brabant ontvingen. Josien vindt dat er bij discussies over de agrarische sector en het milieu vaak uitgegaan wordt van vooronderstellingen die niet kloppen.
Wat is het bijzondere van hun bedrijf en hun systeem. En welke vooronderstellingen in de huidige discussies kloppen volgens haar niet?
Talkshow de Toekomst zaterdag 7 augustus 2021, Eelde
Harm Evert Waalkens had ooit samen met een groep andere boeren één van de grootste melkveebedrijven van Nederland. Dit in navolging van de ideën van Mansholt. Later werd hij biologisch en nog weer later ging hij in navolging van Mansholt de politiek in waar hij voor de PvdA in de Tweede Kamer kwam en woordvoerder werd op het gebied van landbouw.
Wat is zijn kijk op agrarische sector van dit moment? Waar staan we? Wat is de stip aan de horizon waar we wat hem betreft naar toe moeten? En wat vindt hij van het gedrag van de consument?
Dirk Strijker bekleedde van 2005 bekleedde tot 2020 de Mansholt-leerstoel voor Plattelandsontwikkeling. Hij publiceert onder meer over de economische aspecten van landbouw en landbouwpolitiek, niet alleen voor andere wetenschappers, maar ook als columnist van het Dagblad van het Noorden (tot 2009) en De Boerderij (sinds 2010) Strijker is de zoon van een boerengezin in Drenthe, waar ze meer op hadden met boer Koekoek dan met Mansholt. Dirk Strijker heeft veel oog voor wat beleidsvoornemens in de praktijk betekenen.
Wordt er bij de verduurzaming van de landbouw voldoende rekening gehouden met de belangen van de boer? Zijn de verwachtingen van de maatschappij richting de agrarische sector realistisch?
Jan Reinier de Jong: Akkerbouwbedrijf de Jong is niet biologisch, maar doet wel aan agrarisch natuurbeheer en is lid van Agrarische Natuur Drenthe. Daarnaast levert het bedrijf zonne-energie aan zestig huishoudens en weet die energie ook op te slaan. En het bedrijf specialiseert zich in precisie-landbouw. Met hoogwaardige technologie wordt er voor gezorgd dat het verbouwen van gewasen zo efficient mogelijk verloopt. In 2019 was deze boerderij de Winnaar publieksprijs Duurzaamste bedrijf Drenthe.
Wat kunnen we leren van Jan Reinier de Jong? En welke rol speelt technologie bij zijn streven naar duurzaamheid?
Talkshow de Toekomst zaterdag 14 augustus 2021, Eelde
Theunis Piersma is hoogleraar Trekvogelecologie aan de Rijksuniversiteit Groningen en als waddenbioloog verbonden aan het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). Met een internationaal onderzoeksteam onderzoekt hij hoe klimaat, voedsel, roofvijanden, ziektekiemen en historisch-genetische achtergrond wad- en weidevogels beïnvloeden, met name de kanoet en de grutto. Hij won hiermee nationale en internationale prijzen, waaronder de Spinozapremie.
Piersma was één van de initatiefnemers van Kening fan e Greide, een burgerinitiatief dat zich inzette voor het behoud het weidelandschap en de daar levende dieren en planten.
Hoe is het gesteld met de biodiversiteit op het platteland en wat zou er moeten gebeuren om daar verandering in te brengen?
Peter Oosterhof Al vijf generaties lang is de boerderij van Peter, in Foxwolde (noord Drenthe) in zijn familie. Sinds een aantal jaar is boer Peter anders gaan boeren, met grote aandacht voor de bodem. Het gebruik van kunstmest en veel krachtvoer gingen hem tegenstaan. Hierdoor heeft hij het roer omgegooid waardoor hij nu biologisch boert en natuurlijke processen volgt. Dit resulteert in minder melk, maar zijn koeien zijn nu veel gezonder en hij heeft minder uitgaven.
Wat is het geheim van zijn succes en wat houdt andere boeren tegen om op deze manier hun bedrijf te voeren?
Louise Vet is emeritus hoogleraar ecologie aan de Universiteit van Wageningen en ex-directeur van het Nioo, het Nederlands Instituut voor Ecologie. In 2019 nam ze het initiatief voor het Deltaplan Biodiversiteit, waarin ze met zowel bedrijven als particulieren tot een biodiversere wereld wil komen. Tegelijkertijd werkte ze als lid van de Commissie-Remkes aan het eindrapport Stikstofproblematiek. Ze ziet een opeenstapeling van bewijzen dat het bergafwaarts gaat met de leefbaarheid van de wereld.
Wat moet er volgens haar gebeuren om tot een betere een duurzamere wereld te komen?
Talkshow de Toekomst zaterdag 21 augustus 2021, Deventer
Marc Jansen is directeur van het CBL (Centraal Bureau Levensmiddelenhandel) koepelorganisatie van Nederlandse supermarkten. Hij studeerde in Wageningen en Nijenrode, en werkte als beleidsmedewerker bij LTO.
Boeren willen dat supermarkten meer betalen voor hun producten, maatschappelijke bewegingen vragen supermarkten meer te doen voor dierenwelzijn en biodiversiteit. Maar de supermarkten hebben minder macht en minder geld dan gedacht, stelt CBL-directeur Marc Jansen.
Hoe groot is de macht van supermarkten in de keten en wat kunnen zij wél doen om een duurzame landbouw mogelijk te maken?
Meino Smit Na zijn studie landgebruik en watermanagement in Wageningen werkte Smit bij twee grote adviesbureaus, een drinkwaterbedrijf en een waterschap. In die functies speelden duurzaamheid, energie, milieu en watergebruik een belangrijke rol. Eind jaren negentig begon hij een biologisch akkerbouwbedrijf met veel agrarisch natuurbeheer. In 2010 stapte hij naar de Wageningen Universiteit met zijn in de praktijk ontwikkelde ideeën en kreeg hij de gelegenheid om een promotieonderzoek te doen.
De conclusie van zijn onderzoek: als je de landbouw uit 1950 vergelijkt met de landbouw nu, en alles omrekent naar energie, dan zijn we er hard op achteruit gegaan. Nu kost de landbouw netto energie ipv, dat het energie oplevert.
Hoe zou echte kringlooplandbouw er naar zijn mening uit moeten zien? En wat betekent dit in de praktijk?
Danique en Joke Kottelenberg Danique gaat het melkveebedrijf van haar ouders overnemen. Ze wil verder op een andere manier: minder melk produceren en meer plantaardig voedsel. Een kringloopbedrijf. Dat biedt meer mogelijkheden om een groeiende wereldbevolking te voeden en is minder belastend voor het milieu Maar is deze omvorming bedrijfseconomisch haalbaar? Ze is hierover in gesprek met haar ouders en ze zijn er nog niet uit. In de talkshow komt Danique samen met haar moeder Joke vertellen over deze gesprekken en de voors en tegens van haar plannen.
Talkshow de Toekomst zaterdag 28 augustus 2021, Deventer
Paul Habets Na zijn pensioen bouwde Sicco Masnholt eigenhandig een boot, waarmee hij in zijn eentje om de wereld te varen. Zijn familie was niet zomaar blij met dit voornemen. De reis werd beperkt tot een oversteek van de Atlantische Oceaan en er werden reisgenoten. Een van die reisgenoten was Paul Habets, toen nog student medicijnen, inmiddels huisarts. Hoe was die reis en waar sprak hij over met Sicco Mansholt?
Caroline van der Plas is voormalig journalist en mede-oprichter van de BoerBurgerBeweging. Als lijsttrekker van die partij kwam zij dit voorjaar in de Tweede Kamer en wist meteen veel aandacht te genereren voor de agenda van haar partij. De BBB wil recht doen aan de kracht van de agrarische sector, de verbinding tussen boeren en burgers versterken en zich inzetten voor een leefbaar en krachtig platteland.
Wat vindt zij van de aandacht voor de milieuproblemen die het gevolg zijn van de manier waarop we ons voedsel produceren? En wat is volgens haar een goede manier om met die problemen om te gaan?
Lars Hein is hoogleraar Ecosysteemdiensten en milieuverandering aan de Wageningen Universiteit, is geïnteresseerd in het verband tussen milieu en economie. Het natuurlijk kapitaal, de diensten die de natuur aan ons levert, zoals het opslaan van CO2, wil hij meetbaar maken, uitdrukken in fictief geld. Omgekeerd wil hij als we schade brengen aan natuur of milieu dat daar ook een prijskaartje aanhangt. Zodat de staat van natuur en milieu meegewogen worden in het bepalen van de rijkdom van een land, en ook in bepalen van ons handelen. Dit doet hij tegenwoordig in samenwerking met de Verenigde Naties binnen het zogenaamde SEEA-programma.
Wat kan deze nieuwe methode van meten bijdragen bij het streven naar duurzaamheid? En hoe rijk is Nederland als we deze manier van meten gebruiken?
Els Uijterlinde heeft samen met haar man Gerard een melkveebedrijf In Twente die zij ook gebruiken als testlocatie voor oa. Louis Bolk instituut. Els vindt dat de boeren teveel alleen worden gelaten in de uitdaging waar de agrarische sector nu voor staat: het omvormen van grootschalige Mansholt-bedrijfen naar boerderijen waar zo duurzaam mogelijk voedsel wordt geproduceerd. Zij zal tijdens de talkshow een oproep doen aan de bezoekers.
Talkshow de Toekomst zaterdag 4 september 2021, Zaandam
Jan Pronk is een voormalig PvdA-policus die in vier kabinetten een ministerspost bekleedde. Ook maakte hij deel uit van de Tweede Kamer en was in verschillende functies werkzaam voor de Verenigde Naties. In het begin van zijn politieke loopbaan, in 1972 maakte hij deel uit van de commissie-Mansholt, bestaande uit leden van PvdA, D’66 en PPR. De commissie moest onderzoeken wat het rapport van de club van Rome betekende voor Nederland. Dat leverde een zeer omstreden document op.
Wat is er gebeurd met de bevindingen van deze commisie? Hoe kijkt Jan Pronk nu tegen die bevindingen aan? En wat voor indruk maakte Mansholt op hem?
Floris Alkemade is een gerenommeerd architect en stedebouwkundige. Deze zomer neemt hij na zes jaar afscheid als Rijksbouwmeester, een eretitel van waaruit hij de overheid gevraagd en ongevraagd advies kon geven. Alkemade presenteerde tijdens zijn termijn namens het College van Rijksadviseurs Panorama Nederland, een toekomstperspectief voor de inrichting van Nederland, met als hoofdthema’s water, boerenland, verstedelijking en duurzame energie. Tijdens de coronacrisis verscheen zijn essay De toekomst van Nederland: de kunst om van richting te veranderen.
Volgens Alkemade zijn er Fundamentele veranderingen in ons denken en handelen noodzakelijk. Hij sprak hier over als Zomergast bij de VPRO.Wat zijn die noodzakelijke veranderingen? En wat behelst de kunst om van richting te veranderen?
Onze markt is een nieuw initiatief om te zorgen dat ons voedsel op een eerlijker manier geproduceerd wordt: eerlijk voor de boer die een faire prijs krijgt, eerlijk voor de natuur die zo min mogelijk belast wordt, en eerlijk voor de consument die weet hoe en op wat voor manier zijn voedsel geproduceerd wordt. Dit concept, waarbij de consument direct zaken doet met de boer, is in het leven geroepen door activist Nicolas Chabannes in Frankrijk onder de naam ‘C’est qui, le patron?!’. Na het eerste product (melk) gelanceerd te hebben werd het een daverend succes. Initiatiefnemers in Nederland zijn Simon Schilt, Hester Schilt en Minne Baukema.
Hoe staat het met de plannen? En wat kan deze manier van voedsel op de markt brengen betekenen voor de duurzamheid van de sector?
Talkshow de Toekomst donderdag 9 september 2021, Haarzuilens
Carola Schouten is de demissionaire minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Ze is geboren in 1977 in Giessen en runde na het overlijden van haar vader samen met haar moeder en haar zussen een boerderij. Ze studeerde bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam en werd in 2011 gekozen als Tweede Kamerlid voor de CU. In datzelfde jaar werd zij door de parlementaire pers verkozen tot politiek talent van het jaar.
In 2017 trad zij toe het kabinet Rutte III. Haar inzet was een omslag maken naar een kringlooplandbouw in 2030. Ze kreeg een aantal pittige problemen op haar bord, waaronder de stikstofcrisis. Als Zomergast in 2020 bij de VPRO sprak zij uitgebreid over Sicco Mansholt en de problemen die hij als een van de eersten op de kaart zette.
Wat is er van haar voornemen om een omslag te maken in de landbouw terecht gekomen? Wat ziet zij als de belangrijkste obstakels bij het verwezelijken van dit doel?
Jan Huijgen is een boer die filosofie heeft gestudeerd. Zijn boerderij is een multifunctioneel bedrijf, waar recreatie, educatie en de productie van voedsel hand in hand gaan. Een broeinest voor plattelandsontwikkeling. Voor zijn plannen en de praktische uitwerking hiervan won hij de Mansholtprijs. Jan Huijgen wil een herstel van de regionale voedselcultuur. Buiten de banken en de retail om wil hij een regionale keten bouwen waarin de boer en de burger weer aan de knoppen zitten. En waarbij de boeren een eerlijke prijs krijgen.
Hoe wil hij dit aanpakken? En hoe kan dit bijdragen aan een duurzame landbouw?
Pierre Berntsen is directeur Agrarische bedrijven bij ABN-AMRO. Hij is voorstander van de transitie naar een kringloopeconomie, waaraan iedereen in de keten zal moeten bijdragen. En het voedsel zal zeker duurder worden. Als dat niet geaccepteerd wordt, komt er geen transitie. Ondertussen erkent hij dat de banken vaak dwars liggen als boeren naar een duurzamer bedrijfsmodel willen. Dat is een signaal waarmee ze de sector en de overheid wijzen op een pijnlijke plek: dat de marges bij verduurzaming vaak te klein worden. Iedereen in de keten moet meebetalen aan verduurzaming.
Hoe kan dit gerealiseerd worden volgens Bernsten? En wat is de rol van de banken zelf?
Bas Rüter is directeur Duurzaamheid bij de Rabobank. Hij erkent dat de bank mede-verantwoordelijk is voor de problemen die er nu zijn: een bodem die uitgeput raakt, pesticiden die het grond- en oppervlaktewater vervuilen. Weidevogels die verdwijnen omdat ze geen voedsel meer vinden en de uitstoot van stikstof die de natuur aantast, waardoor de woning- en wegenbouw stil kwam te liggen.
Wat betekent deze erkenning voor het beleid van de bank? Hoe kan de bank bijdragen aan een meer duurzame koers?
Toos Soest is melkveehouder, maar ook raadslid voor het CDA in Woerden en columniste bij Agraaf. Ze maakt zich oa. hard voor bij-vriendelijke erven. Wat vindt zij van de discussies over de kringloopeconomie? Wat zij streeft zij na met haar bedrijf? En hoe ziet zij de toekomst van de veenweidegebieden, waar het probleem van het dalende grondwater en de uitstoot van CO2 hand in hand gaan?
